Với diện tích chỉ khoảng 20.000 km2, trong đó 3/5 là sa mạc, đồi núi đá trọc, khí hậu cực kỳ khắc nghiệt, không có thị trường nội địa rộng lớn, nhưng những năm qua, nền kinh tế Israel đã phát triển thần kỳ và được mệnh danh là “Quốc gia khởi nghiệp”. Chìa khóa thành công của họ là gì?
Cận cảnh nông nghiệp công nghệ cao
“Mình bái phục cách họ làm nông nghiệp, với các công nghệ sản xuất giống, tưới nhỏ giọt, sản xuất trong nhà lưới, nhà kính, công nghệ bảo quản, chế biến thực phẩm…” – Đại sứ Việt Nam tại Israel Cao Trần Quốc Hải bày tỏ với đoàn đại biểu TPHCM do đồng chí Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TPHCM dẫn đầu đến Israel vào tháng 5-2018 nhằm tìm hiểu kinh nghiệm, mô hình hoạt động để trở thành “quốc gia khởi nghiệp” của Israel, từ đó hiểu và vận dụng cho TPHCM, cũng như tìm khả năng hợp tác với các đối tác của nước bạn.
Một trong những địa chỉ đoàn đến tham quan, tìm hiểu, đó là Green 2000 – một công ty có bề dày 25 năm trong lĩnh vực tư vấn, chuyển giao công nghệ quản lý và sản xuất nông nghiệp công nghệ cao; từ thiết lập, xây dựng, vận hành, đào tạo huấn luyện trong các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản, đến các hoạt động tư vấn, chuyển giao công nghệ quản lý, trang thiết bị trong sản xuất nông nghiệp, công nghệ bảo quản và chế biến sau thu hoạch. Đây có thể coi là một hình mẫu về xuất khẩu “cách thức sản xuất nông nghiệp”, với sản phẩm hiện có mặt tại 30 quốc gia, trong đó có Việt Nam.
Chuyên gia Công ty Green 2000 giới thiệu với đoàn đại biểu TPHCM về công nghệ tưới nhỏ giọt
Tham quan khu phức hợp trồng trọt, chăn nuôi, chế biến của Green 2000, thấy họ trồng rau trong bể thủy canh; trồng cà chua trong nhà kính; nuôi cá trong bể composite; nuôi gà bằng dây chuyền ăn, uống tự động… cả đoàn ai cũng trầm trồ. Khu phức hợp rộng lớn nhưng sạch sẽ, ngăn nắp, đẹp đẽ như một công viên, và đặc biệt là không có mùi hôi. Thật ngạc nhiên, hoạt động quy mô lớn, đa dạng, nhưng lãnh đạo công ty Green 2000 cho biết nhân sự cơ hữu của họ chỉ là 24 người.
Công nghệ này nói gọn như sau: Một hệ thống hút không khí từ nhà kính, ngưng tụ lại hơi ẩm và giải phóng không khí khô thông qua các cổng ở phía trên thân máy. Nước ngưng tụ được tái chế dưới dạng nước cất và có thể được sử dụng để tưới tiêu. Hệ thống cơ bản có thể rút ra 22.000m3 không khí mỗi giờ, từ đó nó ngưng tụ khoảng 45 lít nước mỗi giờ ở nhiệt độ 18oC và RH là 80%. Ngoài hệ thống cơ bản, còn có các hệ thống được xây dựng để làm việc ở các vùng khí hậu khác nhau để có thể thích hợp với các loại cây trồng đa dạng. Israel luôn cho ra đời các công nghệ tiên tiến nhất trong lĩnh vực nông nghiệp. Từ các phương pháp tưới hiện đại tới các công nghệ vi sinh, máy móc, robot nông nghiệp. Công nghệ mới luôn được họ công bố trên các phương tiện truyền thông, tại các triển lãm và hội thảo. Một ví dụ, lâu nay người trồng trọt phải đấu tranh với độ ẩm tương đối cao (RH) tại nhà kính, thường gây ra bệnh nấm và vi khuẩn có nguồn gốc thực vật, có thể lây lan nhanh chóng và làm hỏng sản lượng. Trong thời gian đoàn chúng tôi đến Israel, một công nghệ giải quyết vấn đề này được công bố trên Cổng thông tin nông nghiệp quốc tế Israel, phát triển bởi kỹ sư Avraham Arbel, công tác tại Trung tâm Nghiên cứu Nông nghiệp Israel ở Beit Dagan.
Nói đến Israel không thể không nói đến mô hình hợp tác xã có tên là Kibbutz. Đây là tổ chức cộng đồng nông – công nghiệp nông thôn dựa trên nguyên lý sở hữu chung tài sản, công bằng và hợp tác sản xuất, tiêu dùng và đảm bảo phúc lợi xã hội. Hoạt động của Kibbutz dựa trên nguyên tắc dân chủ trực tiếp. Hội đồng Kibbutz đặt ra chính sách, ra quyết định về hoạt động và ngân sách, bầu nhân sự, phê chuẩn thành viên mới. Israel hiện có khoảng 300 Kibbutz, đóng góp trên 30% sản lượng nông nghiệp, 6,3% sản lượng công nghiệp và góp phần phát triển hoạt động du lịch ở Israel.
Quốc gia khởi nghiệp
Trong khuôn khổ chương trình công tác tại Israel, đoàn đại biểu TPHCM đã đến Cơ quan đổi mới sáng tạo Israel. Tại đây, ông Amiram Aplebaum, khoa học gia trưởng Bộ Kinh tế – Công nghiệp Israel kiêm Chủ tịch Cơ quan đổi mới sáng tạo của Israel, cho biết: Từ 44 năm trước, Chính phủ Israel đã đứng ra đầu tư vào các công ty khởi nghiệp tư nhân và có chính sách thành lập quỹ hỗ trợ nguồn vốn cho các doanh nghiệp (DN) khoa học – công nghệ. Chính phủ Israel luôn có những chính sách ưu đãi đối với các DN khởi nghiệp, chẳng hạn thuế suất thuế thu nhập DN đối với các DN khởi nghiệp gần như bằng 0%. Cùng với đó, Chính phủ tạo cầu nối giữa các cơ quan nghiên cứu, giới học thuật với các DN tư nhân.
Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Thiện Nhân hội kiến Tổng thống Israel Renven Rivlin tại TP Jerusalem, tháng 5-2018
Lãnh đạo Israel quan niệm rằng chỉ trí tuệ của người Israel thì chưa đủ, cần phải vượt qua tư duy cục bộ, phải huy động, kết nối nhân tài trên toàn cầu để xây dựng đất nước. Về thị trường, cũng phải hướng đến thị trường toàn cầu. Đặc biệt, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo của Israel đã hình thành được 100 năm.
Cơ quan đổi mới sáng tạo Israel có 6 đơn vị trực thuộc: hợp tác giáo dục; chuyển giao công nghệ; quỹ hỗ trợ, đầu tư vào các công ty khởi nghiệp; các vườn ươm DN khởi nghiệp; đơn vị thúc đẩy các nghiên cứu – phát triển; bộ phận tham gia công tác xã hội. Cơ quan Đổi mới sáng tạo Israel sẽ trợ giúp tiền cho các DN trong trường hợp DN có ý tưởng rất hay nhưng gặp khó khăn về tài chính. Nếu DN thất bại thì không phải trả lại tiền, còn thành công thì DN phải nộp lại mỗi năm 3-5% lợi nhuận, để Cơ quan đổi mới sáng tạo Israel dùng trợ giúp tiếp cho các DN khởi nghiệp khác, kể cả các DN thất bại có cơ hội khởi nghiệp trở lại.
Ông Amiram Aplebaum cũng cho biết, khi Chính phủ Israel đầu tư 1 USD cho khởi nghiệp sáng tạo thì sẽ thu lại 5-8 USD, có khi lên đến 17 USD. Hiện 43% các sản phẩm xuất khẩu của Isreal là sản phẩm công nghệ cao, nhưng số lượng nhân lực tạo ra nó chỉ chiếm 8% tổng lực lượng lao động.
Kết thúc chuyến công tác, trao đổi với nhóm phóng viên tháp tùng đoàn, Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Thiện Nhân đã đúc kết gọn gàng chìa khóa thành công của Israel, đó là: Thất bại là mẹ thành công; Phản biện, tranh luận để phát triển; Bồi dưỡng và phát hiện nhân tài; Ý thức toàn cầu.
| “Trên đường ra sân bay trở về việt Nam, tôi thấy những tòa nhà của những công ty nổi tiếng thế giới. Vì sao họ đến Israel? Đó là vì Israel có những con người sáng tạo. Ở đâu có người sáng tạo thì các nhà đầu tư sẽ đến. Là một nước nhỏ, sống ở sa mạc, nhưng Israel luôn biết biến những khó khăn, thách thức thành thời cơ tự khẳng định mình. Càng đi càng thấy, chúng ta có lợi thế về dân số. Với 90 triệu dân, chúng ta đi sau, kém hơn về công nghệ, nhưng nếu chúng ta có ý chí, quyết tâm đầu tư cho giáo dục và sáng tạo, thì chắc chắn chúng ta có cơ hội thành công”, Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh. |
Báo SGGP _ KHẮC VĂN
